Cuscuta

گیاه سس
سس یک گیاه انگلی یک ساله است که بسیاری از گیاهان زراعی،زینتی و علف های هرز را آلوده میکند!همه ی گیاهان خانواده ی سس انگلی هستند و تاکنون بیش از 150 گونه از این گیاه در سراسر جهان شناسایی شده است.
روش های شناسایی
همه ی گونه های سس دارای یک ساقه ی نازک،پیچنده و نخ مانند هستند که رنگ آن از سبز روشن تا زرد یا نارنجی روشن نوسان دارد.بیشتر این ساقه ها یا بدون برگ بوده و یا دارای برگ های کوچک،فلس مانند و سه گوش هستند.گل های کوچک و توپ مانند گیاه بیشتر به صورت سنبله و گاهی منفرداند.هر گل کپسولی میسازد که دارای دو یا سه دانه است.دانه ی گیاه پوسته ی سختی دارد و اندازه ی آن در گونه های مختلف متفاوت است.

چرخه ی زندگی
دانه ی سس در بهار که دما کمتر از 60 درجه ی فارانهایت است،بر روی سطح خاک یا در نزدیکی آن جوانه میزند.فرایند جوانه زنی دانه بدون هیچ تاثیری از گیاه میزبان انجام میشود.پس از جوانه زنی دانه یک ساقه ی نازک و پیچنده رابه بیرون میفرستد. این ساقه زرد رنگ و نخ مانند است،برگ و ریشه ندارد و تا هنگامی که به گیاه میزبان برسد به کربوهیدارتی که در دانه اندوخته شده وابسته میباشد.سس پس از جوانه زنی در خاک جابه جا میشود و هنگامی که به جسمی برخورد میکند به دور آن میپیچد.اگر این جسم ریشه ی گیاه میزبان باشد ساقه دور آن میپیچد و ساختمان های کوچکی به نام هاستوریا میسازد که د ر بافت آوندی میزبان رخنه میکند.
در این هنگام سس شروع به گرفتن آب، مواد معدنی و کربوهیدرات ها از گیاه میزبان کرده و اتصال آن با زمین خشک میشود.
هر چند سس دارای مقدار کمی کلرو پلاست است و میتواند فتوسنتز کند اما تقریبا همی انرژی خود را از گیاه میزبان میگیرد.جوانه ی گیاه میتواند تا چند روز پس از جوانه زنی در خاک زنده بماند و اگر در این مدت به میزبان نرسد خواهد مرد.این مدت بستگی به دما،رطوبت و احتمالا اندازه ی دانه دارد.
هنگامی که سس رشد میکند به طور مداوم به گیاه میزبان میچسبد و دور آن می پیچد.در این هنگام اگر میزبان دیگری در آن نزدیکی باشد،سس از یک میزبان به میزبان دیگر منتقل میشود.در جاهای سایه دار پیچش و گسترش گیاه کاهش میابد.
سس از گیاهانی است که دانه های فراوانی تولید میکنند.هر گیاه میتواند تا چند هزار دانه بسازد.تولید دانه بیشتر در محل تماس نخستین سس با میزبان انجام میشود و کم کم به دیگر نقاط گسترش میابد.به طور کلی تنها 5 درصد از دانه های تولید شده در فصل آینده جوانه خواهند زد.دیگر دانه ها میتوانند بسته به گونه و شرایط محیطی تا بیش از 20 سال در خاک زنده بمانند!تصور میشود خفتگی طولانی دانه ی سس در خاک بیشتر به خاطر پوسته ی سخت دانه ی آن باشد.با آسیب دیدن پوسته، دانه از خواب بیدار شده و جوانه میزند.در طبیعت فرایند هایی مانند واکنش های میکروبی خاک،هوازدگی،آتش سوزی و چرای دام میتواند به پوسته ی دانه آسیب رسانده و باعث جوانه زنی آن گردد.

سس سرانجام با ریشه های تغییر شکل یافته ی خود(هاستوریا)در ساقه ی میزبان رخنه میکند.هاستوریا که به صورت ورم کرده بر روی سطح فرو رفته ی ساقه سس دیده میشود میتواند ساقه ی میزبان را سوراخ کرده و با تراوش آنزیم به بافت آوندی میزبان آسیب برساند

پس از تماس با ساقه ی میزبان هاستوریا با آوند آبکش و گاهی آوند چوبی میزبان ارتباط برقرار کرده و شروع به مکیدن آب،کربوهیدرات ها و مواد معدنی میکند

کنترل سس

سس را نمی توان در یک سال و با یک روش از مزرعه حذف کرد.کنترل موثر سس نیازمند کنترل جمعییت کنونی سس ها،جلوگیری از پراکنش دانه و مبارزه با جوانه های جدید در سال های بعد است.
در جاهایی که آلودگی زیاد است باید گیاهان آلوده را برداشته و بجای آن ها گیاهان مقاوم کاشته شود.
پس از کاشت دوباره ی گیاهان میزبان سس در صورت مشاهده ی آلودگی باید آن را به سرعت برطرف کرد.
چمن ها و بسیاری از دیگر تک لپه ها در برابر سس مقاوم هستند.کاشت این گیاهان راهی موثر در پیشگیری از حمله ی سس میباشد.
کاشت گیاهان که آغاز رشد آن ها در فصل زمستان است مانند گیاهان تیره خردل و حبوبات و درختانی که به صورت نهال کاشته میشوند روشی مناسب برای پیشگیری از آلودگی سس است.
سس نمی تواند در پوست درخت رخنه کند اما در صورت تماس با شاخ و برگ آن ها را آلوده خواهد کرد.پس برای جلوگیری از آلودگی سس در باغ باید علف های هرز را نابود کرد چون بیشتر آن ها میزبان سس بوده و شمار دانه های آن را در خا ک افزیش میدهند.
پیدا کردن جوانه های سس کار دشواری است اما در صورت مشاهده باید پیش از تماس با میزبان آن را نابود کرد.اگر سس را چندی پس از تماس با میزبان مشاهده کردید محل آلودگی را1.6 تا 1.8 اینچ زیر بخش تماس هرس کنید وگرنه سس میتواند توسط هاستوریای باقی مانده بر روی گیاه دوباره رشد کند.
سس را باید پیش از تولید دانه نابود کرد.در صورت تولید دانه سس را به آرامی در یک کیسه پلاستیکی گذاشته و از آن جا دور کنید.

کنترل شیمشایی
در باغچه های کوچک خانگی نیازی به کنترل شیمیایی گیاه سس نیست.در این موارد سس را میتوان با از میان بردن جوانه ها یا هرس کردن بخش های آلوده نابود کرد یا بر روی آن استیک اسید پاشید.ترکیبات تجاری پلارگونیک اسید هم بر روی سس موثرند.استیک اسید و پلارگونیک اسید در صورت تماس با هر نوع بافت گیاهی آن را نابود میکنند بنابراین نباید بر روی محصول پاشیده شوند.
اگر سس در مزارع بزرگ پایدار شده باشد میتوان از سمومی مانند تری فولارین به همراه برداشتن گیاهان آلوده و سوزاندن سس پیش از تولید دانه استفاده کرد.به طور کلی سمومی که باید تنها بر روی سس پاشیده شوند و نمی توانند بدون آسیب رساندن به محصول سس را کنترل کنند برای مبارزه با آلودگی های گسترده روش خوبی نیستند.
برگرفته از

سایت دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی کالیفرنیا
و کالج اسمارت مور پنسیلوانیا